جمعه: 10 فروردين 1403

شما اینجا هستید

جایگاه استنباط در رویکردهای علمی دینی با تأکید بر علوم اجتماعی

    نشست علمی جایگاه استنباط در رویکردهای علمی دینی با تأکید بر علوم اجتماعی به همت گروه جامعه شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی برگزار شد.

    به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، این نشست علمی با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا پرهیزکار و نقد و بررسی حجت الاسلام و المسلمین قاسم ابراهیمی پور، روز سه شنبه 1395/07/27 از ساعت 10:30 در سالن اندیشه مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار گردید.

    در این نشست از میان رویکردهای موجود، به سه رویکرد الهیات اجتماعی، مسأله محوری و پاد پرداخته شد.

    الهیات اجتماعی:  الهیات اجتماعی، رویکردهای دیگر را بلند پروازانه و در شرایط فعلی غیر واقعی می‌داند و اهتمام به گردآوری اجتماعیات دین و البته بیان یافته‌ها به زبان روز دارد و بر همان روش متدوال و رایج در حوزه‌ها علمیه برای فهم دین تأکید دارد. فاقد نوآوری در روش و بی توجه به مسائل جامعه است و در حوزه فعالیت خود به همه انواع متون قابل استفاده توجه نمی‌کند. اما به عنوان یک روش حداقلی و زمینه ساز که بستر را برای طرح پیش فرضهای علم اجتماعی دینی و فرضیه سازی های بعدی فراهم می کند مفید است.

    رویکرد مسأله محوری: در این جا برخلاف الهیات اجتماعی، نقطه آغازین حرکت، یک امر اجتماعی( مانند شبهه اجتماعی، نظریه اجتماعی یا پدیده اجتماعی ) است که برای پژوهشگر احساس ناسازگاری با دین یا لزوم ارائه نظر دینی درباره آن امر اجتماعی به وجود می‌آید و با عرضه مسأله به دین، در پی دریافت پاسخی برای آن است. برای نمونه برخی آثار شهید مطهری، چون مسأله حجاب، نظام حقوق زن، تحریفات عاشورا و ... در این بخش جای می‌گیرد. هر چند شخصیت های مختلف در این بخش هر کدام روش خاص خود را دارند و باید جداگانه بررسی شود اما صرف نظر از روش‌های موردی، در کل مناسب‌ترین روش، که با مسائل روز اجتماعی تناسب دارد، «استنطاق» و نه «نطق» یا «انطاق» است. در این میان برخی قائلند روش های مورد استفاده برای فهم علوم دینی در خصوص مسائل اجتماعی نیز کافی است و برخی قائلند نیازمند اصلاح است.

    این رویکرد هر چند روزآمد است، اما کارآمدی آن باید با اثبات برسد و شمولیت و امکان پاسخگویی آن به همه سوالات ریز علمی محل تردید جدی قرار گرفته است.

    رویکرد سوم، رویکرد پاد( پارادایم اجتهادی دانش دینی ) است. دغدغه اصلی این رویکرد فلسفه علمی است و معتقد است اغلب مدلهایی که برای علم دینی ارائه شده به دلیل بی توجهی به ساختار علم و وجه پارادایمیک علم، مدل نما و دارای نقص درونی هستند. بر این اساس تلاش می‌کنند آن چه خود عرضه می‌کنند شکل پارادایمی داشته و قابل مقایسه با پاردایمهای موجود در علوم اجتماعی باشد. پاد مشکل نسبیت پارادایم را با روش برهانی و تأکید بر دو نوع معرفت غیر پارادامیک می خواهد مرتفع سازد. در بخش روش، تأکیدشان بر روش اجتهادی مرسوم در حوزه های علمیه است و این روش که برای تعیین تکلیف در مقام عمل به کار می رود را برای کشف مراد نیز کافی می دانند و یافته‌های حاصل را چه برای اعتبار سنجی و چه مقبولیت یابی علمی، بی نیاز از آزمون تجربی قلمداد می کنند. آزمون تجربی، شیوه مورد تأکید ویژه روش پوزیتویستی است که یکی از روشهای موجود، آنهم روشی مورد نقد است. مهم تولید علم بهنجار است که در چارچوب یک پارادایم معنا دار باشد، در این صورت برای مخالفین پارادایمی نیز به عنوان یک علم بهنجار و متعلق به پارادایمی دیگر قابل پذیرش خواهد بود. اما در خصوص معرفت هایی که با روش اجتهادی امکان حصول ندارد ولی با تجربه به دست می آید، می خواهند با این فرض که از روش تجربی با یک مقدمه عقلی به امر یقینی تبدیل می شود، از طریق ملازمه عقل و شرع، به ملازمه تجربه و شرع برسند و یافته‌های مذکور را در زمره علم دینی جای دهند. امتیاز این رویکرد نگاه پارادایمی و توجه به ساختار یک علم است، اما در بخشی که یافته های تجربی را در زمره دانش دینی به حساب می آوردند، ضمن آن که فاقد توضیحات مکفی است، پویایی بسیاری به آن می دهد که می تواند به سلطه تجربه بر دین بینجامد.

    لینک ثابت خبر: qabas.iki.ac.ir/node/5369

    آخرین اخبار

    موسسه امام خمینی

    «این مؤسسه‏ خوب، جامع و کامل می‌‏تواند از لحاظ تلاش پیگیر، خستگی‏‌ناپذیر، خالصانه و عالمانه الگویی برای حوزه باشد.»  مقام معظم رهبری در دیدار رئیس و اعضای هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره... ادامه

    سند چشم انداز

    چشم‌انداز مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) با اميد به فضل الهي و عنايات ويژه حضرت ولي عصر(عج) و در پرتو کوشش عالمانه و تلاش متعهدانه همه ارکان و اعضا و پارسايي و پاکي مديران، استادان، محققان، دانش‌پژوهان و... ادامه