به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در مراسم تجلیل از مقام استاد و گرامیداشت روز معلم، ضمن تبریک اعیاد شعبانیه، با اشاره به سالروز شهادت علامه مطهری اظهار داشت: این روز بهانه ای است تا به مقام معلم توجه شود و در مورد آن سخن گفته شود؛ شهید مطهری در بین اقران خود، کم نظیر بلکه بی نظیر بود؛ و یکی از برجسته ترین ویژگی های ایشان این بود که سعی می کرد فعالیت های تعلیمی اش را در حوزه ای قرار دهد که مورد نیاز جامعه است و در این مسیر ابتکاراتی به‌خرج داد که دیگران چنین ابتکاراتی نداشتند.

علامه مصباح یزدی  ادامه داد: کارهایی در زمان ایشان شروع شد که در 200 سال گذشته در بین علما کمتر سراغ داریم؛ به عنوان نمونه یکی از کارهایی که توسط ایشان و استادشان صورت گرفت، کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم بود.

وی با اشاره به شبهاتی که در آن زمان مطرح می شد و در بین دانشگاهیان و کم کم بین مردم رواج می یافت و اعتقادات مردم را در معرض خطر قرار داده بود، ادامه داد: نوشتن چنین کتاب هایی در آن عصر و حضور ایشان در دانشگاه، نقش مهمی در استحکام عقائد و مقابله با این شبهات داشت؛ در زمانی که در دانشکده الهیات، چند استاد ماتریالیست و مبلغ مارکسیست تدریس می کردند ومانع حضور ایشان می شدند، ایشان با هر زحمتی بود، نفوذ کرده و وارد شد. این در حالی بود که علی‌رغم نیاز جامعه ایران و جهان اسلام، چنین مباحث و اموری اصلا در حوزه مرسوم نبود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که علما و حوزویان باید نوآوری داشته باشند و تنها به روش سنتی نباید اکتفا کرد، ادامه داد: علی رغم این که در حال حاضر جو فرهنگی حوزه با زمان گذشته بسیار متفاوت است، برخی با افراط و تفریط در مسأله نوآوری از آن سوء استفاده می‌کنند که مایه تأسف است، زیرا نوآوری نیز مانند هر مفهومی ممکن است مورد کج‌فهمی یا سوءاستفاده قرار گیرد؛ همان‌گونه که به عنوان نمونه یکی از اساتید دانشگاه در کنفرانسی - و البته چه بسا بدون سوء نیت - گفته بود: فقهی که ما داریم برای این زمان کارآیی ندارد و باید برای حل مشکلات فکری دیگر کنیم. چنین شبهاتی موجب افراط هایی در این زمینه می‌شود، و مخصوصا در رسانه های مجازی که در اختیارهمگان قرار دارد صدها سایت و کانال و گروه چنین شبهه افکنی‌هایی علیه اسلام انجام می‌دهند.

وی ادامه داد: امروز جا دارد، فضلای حوزه همانند شهید مطهری نیازهای جامعه را بررسی و با رعایت اولویت، به رفع نیازهای فکری جامعه اقدام کنند؛ چون کسانی که به عنوان مرزبانان فقه و عقیده اسلامی شناخته می‌شوند باید مدافع این حقایق باشند، البته به طوری که مؤثر باشد و با زبانی بیان شود که برای مخاطب قابل فهم و قانع کننده باشد؛ و این مستلزم نوآوری در این زمینه‌هاست.

آیت الله مصباح با اشاره به مسأله نوآوری در حوزه اظهار داشت: این که تا چه اندازه باید سنت گرا بود و چه اندازه باید تغییر و تحول در شیوه تعلیم و تربیت و تبلیغ ایجاد کرد، و چگونه باید با کسانی که آینده کشور در دست آن هاست برخورد کرد، از جمله اموری هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.

وی با اشاره به این که رعایت حد وسط در نوآوری مطلوب بلکه واجب است، ادامه داد: متأسفانه برخی با مشاهده یک نمونه مذموم از مصادیق نوآوری، به صورت مطلق منکر نوآوری می شوند و برخی نیز با دیدن مصداق مثبت آن، به صورت مطلق از نوآوری دفاع می کنند.

عضو جامعه مدرسین با اشاره به این که باید نوآوری را بدون افراط و تفریط پذیرفته، در جهت تحقق آن بکوشیم، اظهار داشت: یک طرف مذموم نوآوری، بدعت است ؛ یعنی نسبت دادن چیزی به دین که در دین نیست یا نفی چیزی از دین که جزء دین است؛ مثل آنچه از آن فرد نقل شده که باید فقه و اصول فقه کلاً تغییر کند. البته ممکن است آن چه در قلوب است و هنوز نقل نشده، بیش از این باشد؛ و طبیعی است که چنین نوآوری یعنی نسخ دین و آوردن دینی جدید!

علامه مصباح یزدی ادامه داد: اما گاه زمینه هایی از نوآوری در برخی امور وجود دارد که نه تنها مطلوب، بلکه در حد واجب است؛ مثلا گاه برخی مسائل مطرح می شود – اعم از حوزه فقه و غیر آن – که قبلا نبوده است و افرادی در این مسائل فقهی با مسامحه و عده‌ای با احتیاط پاسخ می‌دهند. مثل این که در باره رانندگی زنان یا مدرسه رفتن دخترها، برخی بدون تحقیق در اطراف قضیه، فتوای حرمت بدهند. همین مسامحه‌ها و احتیاط ها که گاه به صورت قاطع با دادن عنوان حرام به آن‌ها ابراز می‌شود، سبب بدبینی افراد به فقه اسلامی می شود.

وی یکی از علل بدبینی نسبت به فقه در بین نواندیشان را ناشی از عدم دقت در برخی امور و برخی نظرهای ناسنجیده دانست و اظهار داشت: علاوه بر مسامحه و کوتاهی در تحقیق، نکته دیگری که می تواند سبب بدبینی و توهم ناکارآمدی فقه اسلامی برای جامعه امروز شود، برخی ساده اندیشی‌ها و سطحی نگری ها درباره اطلاق و عموم ادله است . یعنی افرادی ساده اندیشانه به اطلاق و عمومی تمسک می کنند که واقعا مطلق یا عام نیستند، در حالی که برخی عام ها دارای قید خفی هستند. به عنوان مثال، همه دروغ گفتن را بد می دانند، اما گاه – هر چند به ندرت -  مواردی اتفاق می افتد که دروغ گفتن بد نیست؛ و در طرف مقابل، راستگویی امری پسندیده است، اما گاه حرام می‌شود؛ مثل جایی که جان شخص مسلمان محترمی در خطر است و می توان با یک دروغ جان او را نجات داد، و این نشان می‌دهد که عموم مطلوبیت راست گفتن و دروغ نگفتن، یک قید خفی دارد.

وی با اشاره به مثال های متعددی افزود: حتی در قرآن کریم  نیز گاه  از الفاظ عموم استفاده شده، که در حقیقت دارای قید است؛ مثلا قرآن «تبیاناً لکلّ شیء» است؛ ولی نه به این معنا که همه مطالب مربوط به همه علوم را قرآن بیان کرده باشد؛ بلکه این مسأله دارای قیدی خفی است؛ یعنی بیان کننده هر چیزی است که تبیین آن در شأن قرآن باشد. لذا باید در عرف عقلا دید که آیا گوینده در مقام اطلاق و عموم است یا خیر.

علامه مصباح یزدی با اشاره به وجود عناوین ثانویه در احکام اسلام اظهار داشت: گاه حکمی در شرایط عادی برای موضوعی ثابت است؛ اما گاه با حکمی دیگر که مصلحت اهم دارد، مزاحمت پیدا می کند؛ مانند ورود به منزل غصبی برای نجات جان فرد. یا مثلا زنی که تصادف کرده و چادرش کنار رفته و بدنش پیداست و جانش در خطر است؛ آیا می توان به این بهانه که نگاه و دست زدن به بدن نامحرم حرام است، وی را رها کرد و رفت؟ روشن است که در این جا به‌عنوان ثانوی و به خاطر حفظ جان فرد باید او را به بیمارستان رساند؛ چرا که نجات جان مؤمن واجب است و وجوبش مصلحت بیشتری از حرمت نگاه به نامحرم دارد. لذا باید این عناوین ثانویه به عنوان قاعده فقهی و عقلائی تبیین و مصادیق آن روشن شود تا جلوی برخی جمودهای مضر یا توهم نقص فقه اسلامی را بگیرد.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)  با اشاره به این که بعد از انقلاب اسلامی و به برکت حرکت امام(ره) و برقراری نظام اسلامی مسائل اجتماعی بسیاری مطرح شد، احکام حکومتی را از این دسته مسائل دانست و ادامه داد: برخی امور مانند جواز داخل شدن در خانه غصبی برای نجات جان یک کودک برای همه روشن است و عاقلی در آن شک ندارد، اما برخی امور برای همگان قابل تشخیص نیست؛ در مسائل اجتماعی و سیاسی باید حاکم شرع دستور دهد و تشخیص دیگران فی حد نفسه حجت نیست؛ لذا شخص حتی به قول یک خبره خاصی هم نمی تواند عمل کند، بلکه ولی فقیه باید حکم دهد.

آیت الله مصباح افزود: همانطوری که در یک جنگ هر سربازی نمی تواند بگوید من چنین تشخیص می دهم و چنین عمل می کنم، بلکه باید گوش به فرمان فرمانده باشد؛ در مسائل اجتماعی نیز فقط باید به ولی فقیه رجوع کرد، و حتی مراجعه به دیگر مراجع تقلید نیز کافی نیست؛ چون آن ها فتوا می دهند و نه حکم ، در حالی که در مسائل اجتماعی، حکم لازم است.

آیت الله مصباح یزدی افزود: تحقیق و پژوهش و تبیین این مسائل از وظایف حوزه است تا جلوی بدبینی نسبت به فقه جواهری گرفته شود، همان‌گونه که امروز برخی مسامحاتی که در بعضی موضوعات شده است، به وسیله ای در دست شیاطین تبدیل شده تا جوانان ما را نسبت به احکام و ولایت فقیه بدبین کنند.

گفتنی است مراسم گرامیداشت روز معلم با تقدیر از معلمان برتر، سه شنبه 11 اردیبهشت ماه در سالن همایش های مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)  برگزار شد.